Μικρές ιστορίες τέχνης 29.03

Ρομαντισμός. 

Caspar David Friedrich, Der Wanderer über dem Nebelmeer (Περιπλανώμενος πάνω από τη θάλασσα της ομίχλης), 1817

Ο όρος ρομαντισμός είναι μέρος της καθημερινής μας γλώσσας, τον χρησιμοποιούμε συνήθως για να περιγράψουμε ένα συναίσθημα, μια συγκίνηση ή μια ψυχική κατάσταση που σχετίζεται με τον έρωτα. Ο ρομαντισμός στην τέχνη είναι κάτι πολύ περισσότερο από αυτό. Ο ρομαντισμός είναι ένα καλλιτεχνικό κίνημα που ξεκίνησε από τη Γερμανία τον 18ο αιώνα και εξαπλώθηκε στην υπόλοιπη Ευρώπη κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα. 

Ο ρομαντισμός στην τέχνη δεν είναι η έκφραση του έρωτα μεταξύ δύο ανθρώπων. Στη ζωγραφική, το θέατρο και τη λογοτεχνία, ο ρομαντισμός ήρθε να αντιπαρατεθεί με τον ρεαλισμό και τον ορθολογισμό. Είναι ένα από τα πιο σημαντικά καλλιτεχνικά κινήματα όλων των εποχών που έφερε τους δικούς του κώδικες, και έργα που αντανακλούν και συνοδεύουν τον μετασχηματισμό των ευρωπαϊκών κοινωνιών του 18ου και 19ου αιώνα. 

Οι ρομαντικοί καλλιτέχνες γοητεύονται από την ελευθερία και επιδιώκουν να απελευθερωθούν από τους κανόνες, ώστε να αλλάξουν τους κώδικες και να προτείνουν μια νέα ερμηνεία στον κόσμο που τους περιβάλλει. Στρέφονται προς τα όνειρα, προς πιο αφηρημένες γραμμές και δίνουν κυρίαρχη θέση στη φύση και στους ατέλειωτους ορίζοντες. Ο ρομαντισμός δεν είναι μόνο η ποιητική απόδραση του μυαλού, αλλά και η ελευθερία έκφρασης των συναισθημάτων στην αληθινή τους μορφή και όχι όπως θα ήθελε η κοινωνία να είναι.

Τα συναισθήματα εκφράζονται πιο ελεύθερα, μέσα από μια νέα παλέτα χρωμάτων. Ο ρομαντισμός δεν εκφράζει μόνο τον έρωτα, αλλά και τη μελαγχολία, τη νοσταλγία, τη θλίψη, τη χαρά, το δράμα. Όλα τα συναισθήματα έχουν τη θέση τους στο ρομαντισμό και το καθένα παίρνει ένα χρώμα, ένα δικό του χαρακτηριστικό ανάλογα με το χέρι του καλλιτέχνη. 

Πέρα από τη ζωγραφική, ο ρομαντισμός επηρέασε επίσης την ποίηση και το θέατρο, τα συναισθήματα ζωγραφίζονται, γράφονται, τραγουδιούνται και ερμηνεύονται στη σκηνή. 

Ένα από τα εμβληματικά έργα αυτού του κινήματος είναι ο “Περιπλανώμενος πάνω από τη θάλασσα της ομίχλης” από το 1817 του γερμανού καλλιτέχνη Κάσπαρ Ντέιβιντ Φρίντριχ. 

Το έργο αυτό είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα του τι έφερε ο ρομαντισμός στο καλλιτεχνικό κίνημα και πώς το μεταμόρφωσε. Ένας μοναχικός άντρας, τον οποίο βλέπουμε από πίσω, ατενίζει τη θάλασσα της ομίχλης, έναν μακρινό ορίζοντα, τον ουρανό και τη γη που επικαλύπτονται ανάμεσα στα βουνά, σε μια αντίθεση μαύρου και λευκού που αυξάνει την αίσθηση του ιλίγγου. Τι κάνει; Τι παρατηρεί; Αυτός ο πίνακας αναδύει ηρεμία, γαλήνη, μοναξιά, αλλά και αμφισβήτηση και περιέργεια, μια μελαγχολία, μια αβεβαιότητα για τον τόπο, για το πρόσωπο, για το θέμα. 

Ρομαντισμός σημαίνει να αφήνεις χώρο για τα συναισθήματα και τη φαντασία, ώστε ο καθένας να μπορεί να βυθιστεί στη δική του ερμηνεία και ενδοσκόπηση.