Βελανιδιές σε παγκόσμια περιοδεία
Πώς κάνει κανείς τέχνη αντισυμβατικά; Πώς γίνεται να είσαι πρωτότυπος στις μέρες μας;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση. Αναρίθμητοι καλλιτέχνες έχουν πειραματιστεί με αναρίθμητα μέσα και εργαλεία, κάποια πιο σπάνια από άλλα. Σε αυτό το άρθρο θα αναφερθούμε σε ένα λιγότερο διαδεδομένο μέσο καλλιτεχνικής έκφρασης: τη μητέρα φύση. Η περιβαλλοντική τέχνη (Environmental Art) υπάρχει πολλά χρόνια, ξεκινώντας ως κύμα τη δεκαετία του ’90. Σκοπός των περιβαλλοντικών αυτών καλλιτεχνών είναι η ανταπόδοση στη φύση. Η τέχνη τους έχει έναν ηθικοπλαστικό και αναπλαστικό χαρακτήρα.
Ένας τέτοιος καλλιτέχνης είναι ο Joseph Beuys. Το 1982 ξεκίνησε στο Kassel της Γερμανίας το project του «7000 Eichen» (7000 Βελανιδιές). Στόχος του ήταν να φυτευτούν 7000 δέντρα, τα οποία θα συνοδεύονταν το καθένα από μία στήλη βασάλτη. Το project ολοκληρώθηκε σε πέντε χρόνια.
Οι 7000 Βελανιδιές είναι η απάντηση του Buyes στην εκτεταμένη αστικοποίηση των μοντέρνων καιρών. Το εγχείρημα αυτό υπήρξε μία απόπειρα καλλιτεχνικής και οικολογικής παρέμβασης, με στόχο την ωραιοποίηση του αστικού ιστού και την επανασύνδεση των ανθρώπων με τη φύση και την έννοια τη συλλογικότητας. Άλλωστε, τι είναι η τέχνη, παρά μία απόπειρα να κάνει κανείς πιο όμορφη τη ζωή του; Η αντίδραση του Buyes στην βιομηχανοποίηση εμφανίζει σημάδια της φιλοσοφίας των Σιτουασιονιστών (Καταστασιακοί / Situationists), οι οποίοι έδιναν έμφαση στις επιπτώσεις της κοινωνικής και περιβαλλοντικής αποξένωσης των σύγχρονων κοινωνιών.
Στόχος του Buyes ήταν να προκαλέσει τους ανθρώπους να δράσουν. Μιλώντας για τις 7000 Βελανιδιές, είπε:
«Πιστεύω ότι το δέντρο αποτελεί σύμβολο ανάπλασης, η οποία ανάπλαση, με τη σειρά της, αποτελεί μία έννοια του χρόνου. Πιστεύω πως οι βελανιδιές, συγκεκριμένα, αντιπροσωπεύουν ιδιαίτερα τις παραπάνω ιδιότητες, καθώς μεγαλώνουν αργά και το ξύλο τους είναι ιδιαίτερα σκληρό. Οι βελανιδιές ήταν από πάντα μία μορφή αγάλματος, σύμβολο των Δρυιδών, των οποίο το όνομα προέρχεται από τις βελανιδιές. Δρυς σημαίνει βελανιδιά. Οι Δρυίδες χρησιμοποιούσαν τις βελανιδιές για να οριοθετήσουν τον ιερό τους χώρο. Μια τέτοια χρήση βλέπω κι εγώ για τις βελανιδιές στο μέλλον. Το πρόγραμμα δενδροφύτευσης προσφέρει μία πολύ απλή αλλά ριζοσπαστική λύση για το μέλλον, με τις 7000 βελανιδιές να είναι το σημείο εκκίνησης.»
Το όραμα του Beuys δε σταμάτησε στην Kassel. Το πρώτο του project απέβλεπε κυρίως στην αισθητική αναζωογόνηση του τοπικού αστικού ιστού. Η επέκτασή του, όμως, είχε ένα βαθύτερα περιβαλλοντικό και κοινωνικό μήνυμα. Ο καλλιτέχνης, με τη βοήθεια του Dia Art Foundation, αποφάσισε να συνεχίσει τη δενδροφύτευση και σε άλλες πόλεις του κόσμου, μεταφέροντας έτσι ένα μήνυμα ακτιβισμού έξω από την πόλη Kassel.
Σήμερα, 32 δέντρα, συνοδευόμενα από στήλες βασάλτη, έχουν φυτευτεί στους δρόμους της Νέας Υόρκης, κατά μήκος της οδού West 22nd.
Μερικά από τα είδη δένδρων που φυτεύτηκαν είναι τα εξής: Bradford Callery pear, common hackberry, ginkgo, Japanese pagoda, Japanese zelkova, littleleaf linden, pin oak, sycamore, and thornless honeylocust.